چغندر یکی از محصولات زراعی مهم در کشاورزی است که به دلیل استفاده در صنایع قند، خوراک دام و حتی مصارف دارویی کشت میشود. این محصول مستعد ابتلا به بیماریهای قارچی است که میتوانند باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول شوند. برای محافظت از مزارع چغندر در برابر این تهدیدات، استفاده از قارچکشهای مؤثر و مطمئن ضروری است.
در این مقاله، به بررسی بیماریهای قارچی رایج چغندر، انواع قارچکشهای مناسب، نحوه استفاده از آنها و نکات ایمنی مرتبط با این سموم میپردازیم.
۱. سفیدک سطحی (Powdery Mildew)
این بیماری که توسط قارچ Erysiphe betae ایجاد میشود، یکی از رایجترین بیماریهای چغندر است. علائم آن شامل لکههای سفید روی برگها و کاهش فتوسنتز گیاه است که منجر به کاهش رشد و عملکرد محصول میشود.
۲. سفیدک داخلی (Downy Mildew)
قارچ Peronospora farinosa عامل سفیدک داخلی است که در شرایط مرطوب و خنک رشد میکند. این بیماری باعث زرد شدن برگها، رشد غیرطبیعی گیاه و کاهش کیفیت چغندر میشود.
۳. لکه برگی سرکوسپورایی (Cercospora Leaf Spot)
این بیماری که توسط قارچ Cercospora beticola ایجاد میشود، باعث ایجاد لکههای قهوهای با مرکز خاکستری روی برگها شده و در نهایت موجب خشک شدن و ریزش آنها میشود. این بیماری یکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد چغندر است.
۴. پوسیدگی ریشه فوزاریومی (Fusarium Root Rot)
قارچ Fusarium oxysporum باعث پوسیدگی ریشه چغندر شده و موجب زردی برگها، کاهش رشد و پوسیدگی داخلی ریشه میشود. این بیماری معمولاً در خاکهای آلوده و شرایط گرمایی شدید رخ میدهد.
۵. پوسیدگی ریشه ریزوکتونیایی (Rhizoctonia Root Rot)
قارچ Rhizoctonia solani عامل این بیماری است که موجب زخمهای قهوهای روی ریشه، کاهش رشد و افت کیفیت محصول میشود. این بیماری بیشتر در خاکهای سنگین و پررطوبت دیده میشود.
برای کنترل بیماریهای قارچی چغندر، از قارچکشهای سیستمیک و تماسی استفاده میشود. قارچکشهای سیستمیک به داخل گیاه نفوذ کرده و قارچها را از بین میبرند، درحالیکه قارچکشهای تماسی روی سطح برگها باقی مانده و از گسترش بیماری جلوگیری میکنند.
مانند: آزوکسیاستروبین و پیراکلواستروبین
این گروه از قارچکشها با جلوگیری از تولید انرژی در سلولهای قارچ، رشد آنها را متوقف میکنند. استروبیلورینها تأثیر خوبی روی سفیدک سطحی و لکه برگی سرکوسپورایی دارند.
مانند: پروپیکونازول، تیبوکونازول و فلوتریافول
این گروه با مهار تولید ارگوسترول (یکی از اجزای دیواره سلولی قارچها)، رشد قارچ را متوقف میکنند. قارچکشهای تریآزول برای کنترل سفیدک داخلی و لکه برگی سرکوسپورایی بسیار مؤثر هستند.
مانند: تیوفانات متیل و کاربندازیم
این گروه باعث مهار تقسیم سلولی قارچها شده و در کنترل پوسیدگی ریشه فوزاریومی و لکههای برگی نقش مهمی دارند.
مانند: ایپریدیون
این قارچکشها برای پیشگیری از پوسیدگی ریشه و سفیدک سطحی مؤثر هستند.
مانند: هیدروکسید مس و اکسیکلراید مس
این ترکیبات بهعنوان قارچکشهای تماسی برای کنترل بیماریهای قارچی برگی استفاده میشوند.
برای جلوگیری از مقاومت قارچها به سموم، باید از قارچکشهای مختلف در دورههای مختلف رشد استفاده کرد و از مصرف مداوم یک نوع قارچکش پرهیز شود.
۱. استفاده از تجهیزات ایمنی مانند ماسک، دستکش و لباس محافظ هنگام سمپاشی
۲. رعایت دوره کارنس (مدتزمانی که محصول نباید برداشت شود) برای جلوگیری از باقیماندن سم در محصول
۳. عدم ترکیب قارچکشها با سایر سموم بدون مطالعه دستورالعمل، زیرا ممکن است اثر یکدیگر را کاهش دهند
۴. دور نگهداشتن کودکان و دامها از مزارع تازه سمپاشی شده
۵. جلوگیری از آلودگی منابع آبی با عدم تخلیه باقیمانده سموم در آبهای سطحی و زیرزمینی
کنترل بیماریهای قارچی در مزارع چغندر با استفاده از قارچکشهای مناسب و رعایت اصول مدیریت بیماریها، نقش مهمی در افزایش عملکرد و کیفیت محصول دارد. انتخاب قارچکش مناسب، رعایت اصول سمپاشی، تناوب سموم و توجه به نکات ایمنی از اقدامات کلیدی برای کاهش خسارتهای ناشی از بیماریهای قارچی است. همچنین، ترکیب روشهای شیمیایی و بیولوژیکی میتواند به پایداری سیستمهای کشاورزی و کاهش وابستگی به سموم شیمیایی کمک کند.